Het inzetten van zzp’ers heeft voor Deliveroo al enige kritiek opgeleverd in het buitenland. Toch overweegt Deliveroo nu ook in Nederland haar bezorgers in loondienst te vervangen door zzp’ers. Maar is dat een goed idee? Degenen die zich ‘s avonds rond etenstijd door Amsterdam bewegen, kunnen het niet zijn ontgaan. Bezorgers, of eigenlijk Riders, van maaltijdbezorgdiensten zoals UberEATS en Deliveroo. Gewapend met een levensgrote bezorgbox schieten deze Riders links en rechts aan je voorbij. Verkeersregels worden vaak genegeerd, net zoals stoplichten en andere weggebruikers.
Met de manier waarop Deliveroo haar Riders inzet, haalt het bedrijf de laatste paar weken regelmatig het nieuws. Deliveroo zet Riders namelijk (voornamelijk) in op zzp-basis. Naar eigen zeggen, omdat de Riders hier zelf om vragen om zo meer te kunnen verdienen. Een slimme zet, of vliegt Deliveroo uit de bocht?
Worden werknemers nu de markt uit geconcurreerd?
Vanuit de politiek worden grote vraagtekens geplaatst bij deze constructie. Termen als schijnzelfstandigheid passeren de revue, maar ook worden grote zorgen geuit over de gevolgen voor onverzekerde Riders die ziek of arbeidsongeschikt raken. Zelfstandige Riders moeten zich immers zelf verzekeren voor bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid, welke kosten niet in verhouding staan tot hun verdiensten. Datgene wat een zelfstandige Rider dan ‘meer’ verdient, verdwijnt rechtstreeks naar de verzekering. Om maar niet te spreken over administratieve lasten. Op het ministerie SZW is door demissionair minister Asscher inmiddels een onderzoek ingesteld naar de juridische implicaties. Hoogleraren arbeidsrecht maken zich voornamelijk zorgen over de gevolgen voor de arbeidsmarkt; ‘worden werknemers nu de markt uit geconcurreerd’, is een veel gehoorde uitspraak.
Zelfstandigheid of 0-urencontract
Dat zijn natuurlijk relevante vraagstukken, maar ik vraag me af of er wel van echt ondernemerschap en/of zelfstandigheid kan worden gesproken. De vraag is immers of het voor een Rider wel mogelijk is om een opdracht tijdens diensttijd te weigeren, zo’n opdracht door een ander te laten uitvoeren. Los daarvan is het uitgangspunt dat een Rider vooraf opgeeft wanneer hij/zij wel/niet beschikbaar is, op basis waarvan de Rider wordt ingedeeld voor diensten, die de Rider vervolgens in principe niet kan weigeren. Van enige mate van zelfstandigheid is dan geen sprake. Het neigt zelfs meer naar een 0-urencontract, wat gewoon een arbeidsovereenkomst is.
(Verkapt) dienstverband
Bijkomend obstakel lijkt mij de komst van de wet DBA. Ondanks dat altijd al doorslaggevend is geweest hoe partijen feitelijk uitvoering geven aan de overeenkomst – en niet zozeer wat partijen op papier hebben gezet –, is dit element met de komst van de wet DBA nog belangrijker geworden. Leidt de feitelijke uitvoering tot het oordeel dat sprake kan zijn van een (verkapt) dienstverband, dan lopen ‘opdrachtgever’ en ‘zzp’er’ het risico op boetes en naheffingen.
Big Brother is watching you
Een zeer vermakelijk artikel van Yuki Kho (Vrij Nederland) over haar ervaringen als Foodora koerier laat eigenlijk al zien dat van enige vorm van zelfstandigheid geen sprake is. Niet alleen moeten (plas)pauzes worden doorgegeven, zodat je tijdelijk kan worden ‘gedeactiveerd’ als Rider, maar wordt ook van een Rider verwacht dat hij/zij binnen een minuut een opdracht accepteert (weigeren is eigenlijk geen optie). Van een heel ander (juridisch) kaliber is misschien wel dat een bezorgdienst te allen tijde weet waar een Rider zich bevindt, zelfs als hij/zij niet aan het werk is. Dat is Big Brother van een heel andere dimensie, waarvan de vraag mag worden gesteld of dat juridisch wel geoorloofd is…
Om antwoord te geven op de vraag van dit artikel. Als werkgever zou ik me niet op zo’n hellend vlak willen begeven, en vooraf de risico’s laten inventariseren en juridische (on)mogelijkheden onderzoeken. De ‘voordelen’ wegen dan niet op tegen de nadelen. Het laatste woord is hierover in ieder geval nog niet gezegd, CNV Vakmensen heeft aangekondigd juridische stappen voor te bereiden…
Voor meer vragen hierover of bij twijfel neem direct contact op met onze specialist Lorraine Duterloo